Historia i teraźniejszość
Kielecki Bank Żywności to Związek Stowarzyszeń, na chwilę obecną zrzeszający 10 organizacji. Funkcjonuje od 2007 roku realizując podstawową zasadę „Nie marnuję”. Trzy główne zasady jakie są w nim realizowane to: działanie non – profit, czyli działalność bez zysku przez bezpłatne pozyskiwanie i dystrybucję żywności, żywność do beneficjentów kierowana jest przez organizacje charytatywne, które bezpośrednio zajmują się dożywianiem oraz zasada apolityczności i różności światopoglądowej. Na tym fundamencie budowane są działania Kieleckiego Banku Żywności, dotyczą one:
- zmniejszania obszarów głodu i niedożywiania w regionie świętokrzyskim poprzez pomoc żywnościową,
- wyrabiania nawyku racjonalnego gospodarowania żywnością, właściwego odżywiania, zdrowego trybu życia i poszanowania żywności poprzez działania edukacyjne, konferencje i kampanie społeczne,
- zagospodarowania nadwyżek żywności od producentów i dystrybutorów, żywności o kończącym się okresie przydatności do spożycia, z uszkodzonymi opakowaniami, serii próbnych itp.,
- organizowania pomocy doraźnej poprzez zbiórki publiczne, w tym szczególnie zbiórki żywności, dla osób dotkniętych wykluczeniem społecznym i ofiarom klęsk żywiołowych,
- działalności na rzecz integracji społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, szczególnie ubogich, bezrobotnych, bezdomnych, niepełnosprawnych i rodzin dysfunkcyjnych
- działań w zakresie szkoleń, promocji i organizacji wolontariatu, angażowanie ludzi do podejmowania działań na rzecz najbiedniejszych, wyrabianie wrażliwości na los innych, szczególnie ubogich i niezaradnych życiowo.
Wszystkie przestrzenie, w których Kielecki Bank Żywności realizuje swoje zadania są istotnymi działaniami na rzecz społeczności lokalnej na terenie Miasta Kielce jak i regionu. Tworzenie sieci pomocowej stało się jednym z ważniejszych elementów funkcjonowania Banku Żywności ze względu na sytuację bytową szczególnie osób starszych, samotnych i niepełnosprawnych. Starzenie się społeczeństwa było pierwszym motywem do tego żeby rozpocząć starania o utworzenie w Kielcach kuchni społecznej, której celem jest pomoc seniorom poprzez wykorzystywanie produktów spożywczych z krótkim terminem przydatności, które odbierane są z kieleckich supermarketów. Kuchnia społeczna stanie się miejscem integracji osób starszych i często samotnych, których dochody są niskie. Da ona możliwość przygotowanie ciepłego posiłku z uratowanych produktów pod okiem kucharza, a jednocześnie pozwoli na spędzenie czasu w gronie osób w zbliżonym wieku, zainteresowaniach czy problemach.
Dotychczasowa pomoc realizowana przez Kielecki Bank Żywności jest w wielu wymiarach odpowiedzią na zaistniałą sytuację społeczną. Dlatego też czas pandemii był bardzo intensywny w wielorakie działania na rzecz społeczności lokalnej. Przekazywane produkty z Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa, Zbiórki Żywności odbywające się w sposób pasywny bez udziału wolontariuszy, udział w projekcie # TVN Pomagajmy sobie, gdzie restauracje przygotowywały gorące posiłki dla najbardziej potrzebujących przez dwa tygodnie. Sytuacja związana z funkcjonowaniem Kieleckiego Banku Żywności diametralnie się zmieniła pod koniec lutego 2022 roku, kiedy rozpoczęła się wojna tuż za naszą wschodnią granicą. Mając wtedy do dyspozycji bardzo duży magazyn przy ul. Ściegiennego KBŻ stał się hubem dla całej Europy. To do Kielc wiele firm i organizacji przez blisko dwa lata przywoziło produkty spożywcze i różnego rodzaju chemię. Towary z Niemiec, Francji, Włoch, Danii, Finlandii, Szwecji, Anglii i z Malty trafiały przez magazyn Kieleckiego Banku Żywności bezpośrednio do Ukrainy na tereny objęte konfliktem zbrojnym oraz inne miasta, gdzie chronili się uciekający z terenów ostrzeliwanych. Produkty wysyłane były do wszystkich pozostałych Banków Żywności na terenie całej Polski oraz przez różne placówki i organizacje produkty przekazywane były do Uchodźców z Ukrainy, którzy znaleźli schronienie w Kielcach i regionie. Na rzecz Ukrainy Kielecki Bank Żywności przez 22 miesiące przyjął blisko 700 tysięcy ton produktów.
Dokąd zmierzamy?
Żywność krótkoterminowa
Na przestrzeni lat obszar działania Kieleckiego Banku Żywności stale się powiększa, w tym momencie Kielecki Bank Żywności na terenie Kielc odbiera żywność z krótkim terminem przydatności z 10 placówek handlowych. Natomiast poza granicami miasta jest jeszcze blisko 40 sklepów, z których w imieniu Kieleckiego Banku Żywności odbierają żywność organizacje partnerskie lokalne. Dzięki temu sieć pomocowa rozrasta się i umożliwia wsparcie produktami z różnych grup towarowych w każdym zakątku regionu, gdzie znajdzie się organizacja chcąca się zaangażować w pomoc potrzebującym. Sklepy, które przekazują produkty z krótkim terminem przydatności to efekt ustawy o przeciwdziałaniu marnowania żywności z dnia 19 lipca 2019 roku, gdzie ustawodawca nakłada obowiązek na sprzedawców do przekazywania produktów, których termin przydatności się zbliża lub opakowania artykułów są uszkodzone, ale warunkiem jest dobra jakość danego produktu. Odbiorcami takiej żywności stają różne organizacje pozarządowe lub jednostki związane z realizacją pomocy społecznej i pracą socjalną.
Działania edukacyjne
Kielecki Bank Żywności rozwijając zakres działania troszczy się, by one stawały się coraz bardziej aktualną odpowiedzią na potrzeby jakie pojawiają się w naszym społeczeństwie. Stąd w przestrzeni warsztatowej i medialnej bardzo wiele uwagi jest poświęcone temu, by być bardziej „eko” w codzienności. To wiele propozycji potraw, które mogą pomóc zagospodarować wszystkie produkty, jakie mamy w lodówce, żeby odpady były minimalne. To zapraszanie mieszkańców regionu do tego, żeby nie marnować nie tylko żywności, ale i energii elektrycznej, wody i wszystkich innych zasobów, jakimi dysponujemy. Edukacja coraz bardziej jest ukierunkowana na codzienne wybory mające na celu ograniczać plastik, w tym szczególnie używanie toreb foliowych, nadawanie drugiego życia np. opakowaniom, tworzenie choćby małych warzywniaków czy zielników. Idea zero waste, która jest coraz bardziej popularna, od samego początku jest obecna w celach Banków Żywności, choć pod inną nazwą. Próbujemy przedstawiać idee zero waste – nie jako modę, ale sposób na życie, które będzie bardziej zdrowe, pozwoli zaoszczędzić oraz zatroszczyć się o środowisko naturalne. Stąd warsztaty realizujemy w wielu miejscach i w różnych grupach wiekowych – od dzieci, młodzieży przez dorosłych, aż po seniorów, żeby docierać do jak największej liczby odbiorców. Co za tym idzie chcemy tworzyć grono osób, które będą ambasadorami niemarnowania i dobrze rozumianej ekologii.
Projekty
Obecnie dzięki projektom realizowanym z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (3 projekty – 2 są jeszcze w na etapie trwałości) Kielecki Bank Żywności wybudował i wyposażył magazyn żywności przy ul. Chłopskiej 20B (magazyn jest wyposażony w mroźnię, chłodnię, szafy mroźnicze i chłodnicze oraz regały wysokiego składowania. Dodatkowo każdy z magazynów (wynajmowany przy ul. Ściegiennego i Chłopskiej posiada wózki widłowe i wózki elektryczne oraz pleciaki. Posiadamy flotę samochodów przystosowanych do bezpiecznego przewozu żywności.
Kielecki Bank Żywności podpisał w lutym 2024 roku umowę z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności umowę na: Przebudowę i rozbudowę obiektu na cele kuchni społecznej i magazynu żywności wykonanej w technologii niskoemisyjnej oraz zwiększenie możliwości logistycznych KBŻ poprzez zakup środków transportu zero emisyjnych . Idąc za tym co proponują ustawodawcy w tematyce pojazdów spalinowych – coraz więcej wdrażanych samochodów elektrycznych – też chce inwestować w pojazdy wykorzystujące energię elektryczną. Działania realizowane przez KBŻ to w dużej mierze transport, codzienne odbiory produktów z krótkim terminem przydatności na terenie Miasta Kielce. Dodatkowo transport produktów spożywczych z różnych części Polski – odpowiadając na ogłaszane przez Federację Polskich Banków Żywności propozycję darowizn od producentów i darczyńców. Szukając najbardziej korzystnych rozwiązań nasuwa się wprowadzenie do użytku aut elektrycznych, szczególnie do przejazdów po mieście odbierając żywność i dowożąc ją do organizacji, które korzystają z tego wsparcia. Dzienny kurs zmieściłby się w możliwościach zasięgu „elektryka” bez potrzeby ładowania, stąd jest to dobra, mająca plusy inicjatywa. Dodatkowym potwierdzeniem zasadności takiego rozwiązania jest planowana instalacja paneli fotowoltaicznych, co będzie miało wpływ na obniżenie kosztów utrzymania Banku Żywności. Własna produkcja energii elektrycznej posłuży do ładowania samochodów jak i funkcjonowania chłodni i mroźni, będących nieodzowną częścią działania KBŻ. Opłaty za energię przy korzystaniu ze sprzętu wydłużającego świeżość produktów, zapewniających odpowiednie warunki przechowywania są wysokie, wiele urządzeń wykorzystywanych w kuchni przy okazji warsztatów również są zasilane energią elektryczną, dlatego instalacja fotowoltaiki jest rozwiązaniem przynoszącym duże korzyści.
Nadrzędnym celem, jaki Bank Żywności sobie stawia w ramach tego projektu to wspieranie seniorów, którzy są najmniej zaopiekowaną grupą społeczną, którzy często borykają się z tematem braku środków finansowych wynikających z wysokich opłat mieszkaniowych, kosztów żywności i leków, na które wydają dużą część swoich dochodów. Dlatego kuchnia społeczna będzie mogła wspomóc seniorów odciążając ich budżet domowy, pozwalając przy tym na przygotowanie pełnowartościowego, ciepłego posiłku z produktów uratowanych przez Bank Żywności. Założeniem KBŻ jest uczynienie tego miejsca przestrzenią przyjazną seniorom jak i osobom z niepełnosprawnościami, unikając barier architektonicznych. Chcemy wzmocnić osoby mające problemy w poruszaniu się, aby budować poczucie własnej wartości poprzez udział w warsztatach, spotkaniach edukacyjnych z tematyki kulinarnej jak i niemarnowania żywności zapraszając je do tego, by były ambasadorami zasad niemarnowania żywności. Kuchnia społeczna poza obszarem pomocy dla najbardziej potrzebujących stanie się miejscem, w którym młodzi adepci sztuki kulinarnej będą mogli podnosić swoje kwalifikacje, zdobywać umiejętności potrzebne w przyszłej pracy w gastronomii. Jest to owoc wieloletniej bardzo udanej i aktywnej współpracy z dyrekcją, nauczycielami i uczniami Zespołu Szkół Przemysłu Spożywczego w Kielcach. To w tych młodych ludziach pracownicy Kieleckiego Banku Żywności widzą duży potencjał, jeśli chodzi o branżę gastronomiczną, ale i o promowanie postawy „zero waste” w różnych przestrzeniach, w jakich będą pracować, rozwijać swoje umiejętności i zainteresowania.
Realizując jeden z podstawowych celów statutowych – tj. zmniejszanie obszarów głodu i niedożywienia na terenie województwa świętokrzyskiego Kielecki Bank Żywności po raz kolejny przystępuje do programu w ramach Funduszów Europejskich – Fundusze Europejskie na Pomoc Żywnościową 2021 – 2027 współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego Plus – Podprogram 2023 (planowane rozpoczęcie maj 2024). Program ten ma na celu wsparcie najuboższych z terenu województwa świętokrzyskiego (planowane jest wsparcie około 21 tysięcy osób) poprzez paczki żywnościowe, gdzie przewidywane jest na każdą zakwalifikowaną osobę 34 kg produktów z różnych grup towarowych, są to: marchewka z groszkiem, koncentrat pomidorowy, dżem truskawkowy, makaron, mąka, kasza jęczmienna, płatki owsiane, herbatniki maślane, kawa zbożowa, mleko, ser żółty, szynka wieprzowa, szynka drobiowa, pasztet wieprzowy, szprot w oleju, cukier, olej rzepakowy, fasolka po bretońsku. Obok wydawania żywności są działania towarzyszące mające na celu włączenie społeczne poprzez wzmocnienie samodzielności, i budowanie kompetencji beneficjentów w zakresie prowadzenie gospodarstwa domowego. Warsztaty, które są realizowane w Banku Żywności dotyczą tematyki: kulinarnej, dietetycznej, ekonomicznej oraz niemarnowania żywności. Będziemy również organizować spotkania o charakterze włączeniowym, gdzie beneficjenci będą mogli się zaangażować w przygotowanie wydarzenia odbywającego się w społeczności lokalnej jak dzień dziecka, dzień śliwki itp. Celem takiego działania będzie wykorzystanie i wskazanie potencjału jaki w każdej gminie jest wśród osób, które są beneficjentami programów pomocowych.
Kielecki Bank Żywności to organizacja, która nieustannie poszukuje nowych przestrzeni i możliwości żeby się rozwijać, tworzyć dobro, upowszechniać wiedzę na temat niemarnowania żywności a jednocześnie dysponując nadwyżkami żywności pomagać najbardziej potrzebującym.